امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) چیست؟

امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) به اکوسیستمی از برنامه های مالی که بر روی شبکه های بلاک چین ساخته شده اند اشاره دارد.در تعریف دقیق تر، اصطلاح DeFi به جنبشی اشاره دارد که هدف آن ایجاد یک اکوسیستم خدمات مالی منبع باز، بدون مجوز و شفاف است که در دسترس همه باشد و بدون هیچ مرجع مرکزی عمل کند.

کاربران کنترل بر دارایی‌های خود را حفظ می‌کنند و از طریق همتا به همتا (P2P) و برنامه های غیرمتمرکز (DApps) با این اکوسیستم تعامل خواهند داشت.

مزیت اصلی دیفای امکان دسترسی آسان به خدمات مالی، به ویژه برای افرادی که از سیستم مالی سنتی جدا شده اند. یکی دیگر از مزایای DeFi چارچوب مدولاری است که بر اساس آن ساخته شده است، به همراه برنامه‌های DeFi قابل همکاری در بلاک چین‌های عمومی. این ویژگی ها، پتانسیل ایجاد بازارهای مالی، محصولات و خدمات کاملاً جدید را دارند.

مزایای دیفای (DeFi)

امور مالی سنتی به نهادهایی مانند بانک‌ برای ایفای نقش به عنوان واسطه و دادگاه‌ برای ارائه داوری متکی است در حالیکه برنامه های DeFi به هیچ واسطه یا داوری نیاز ندارند. کد دیفای ،حل و فصل هر اختلاف احتمالی را مشخص می کند و کاربران همیشه بر وجوه خود کنترل دارند.

این اتوماسیون هزینه های مربوط به تهیه و استفاده از خدمات مالی را کاهش می دهد و امکان سیستم مالی بدون اصطکاک را فراهم می کند. این خدمات مالی جدید در بالای بلاک چین ها مستقر می شوند، نقاط شکست حذف می شوند. داده‌ها روی بلاک چین ثبت می‌شوند و در هزاران گره (Node) پخش می‌شوند و سانسور یا خاموش شدن یک سرویس را به یک کار پیچیده تبدیل می‌کنند.

مزیت مهم دیگر، سهولت دسترسی برای افرادی است که به هیچ خدمات مالی دسترسی نداشتند. از آنجایی که سیستم مالی سنتی بر سودآوری واسطه ها متکی است، خدمات آنها معمولاً در مکان هایی با جوامع کم درآمد وجود ندارد. با این حال، از طریق DeFi، هزینه ها به طور قابل توجهی کاهش می یابد و افراد کم درآمد نیز می توانند از طیف گسترده تری از خدمات مالی بهره مند شوند.

موارد استفاده DeFi چیست؟

• قرض دادن و قرض گرفتن

پروتکل های وام باز یکی از محبوب ترین انواع برنامه ها در اکوسیستم دیفای هستند. استقراض و وام دهی آزاد وغیرمتمرکز مزایای زیادی نسبت به سیستم اعتباری سنتی دارد که شامل تسویه آنی تراکنش، عدم بررسی اعتبار و امکان وثیقه کردن دارایی های دیجیتال است.

از آنجایی که این خدمات وام دهی بر روی بلاک چین های عمومی ساخته شده اند، میزان اعتماد مورد  نیاز را به حداقل می رسانند و از روش های رمزنگاری تاییدیه های لازم را کسب می کنند. بازارهای وام دهی در بلاک چین ریسک طرف مقابل را کاهش می دهند و وام دهی و وام گرفتن را ارزان تر، سریع تر قرار می دهند.

• خدمات بانکی پولی

از آنجایی که برنامه‌های دیفای (DeFi ) برنامه‌های مالی هستند، خدمات بانکی پولی یک مورد استفاده آشکار برای آنها است. این موارد می تواند شامل صدور استیبل کوین، وام مسکن و بیمه باشد. همانطور که صنعت بلاک چین به بلوغ می رسد، تمرکز بیشتری روی ایجاد استیبل کوین ها وجود دارد. استیبل کوین ها دارایی‌های رمزنگاری هستند که معمولاً به دارایی‌های دنیای واقعی متصل می‌شوند و به راحتی به صورت دیجیتالی قابل انتقال هستند.

از آنجایی که قیمت ارزهای دیجیتال می‌تواند به سرعت در برخی مواقع نوسان پیدا کند، استیبل کوین‌های غیرمتمرکز می‌توانند برای استفاده روزمره به‌عنوان ارزهای دیجیتالی که توسط یک مقام مرکزی منتشر و نظارت نمی‌شوند، استفاده شوند. به دلیل تعدد واسطه ها، گرفتن وام مسکن پرهزینه و زمان بر است. با قراردادهای هوشمند، هزینه های پذیره نویسی و حقوقی می تواند به میزان قابل توجهی کاهش یابد.بیمه در بلاک چین می تواند نیاز به واسطه ها را از بین ببرد و امکان توزیع ریسک بین بسیاری از شرکت کنندگان را فراهم کند. این امرمی تواند منجر به حق بیمه کمتر با همان کیفیت خدمات شود.

• بازارهای غیر متمرکز

برخی از محبوب‌ترین برنامه‌های DeFi موجود، صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) هستند. این پلتفرم‌ها به کاربران اجازه می‌دهند تا دارایی‌های دیجیتال را بدون نیاز به یک واسطه قابل اعتماد (صرافی) برای نگهداری وجوه خود معامله کنند. معاملات مستقیماً بین کیف پول‌های کاربر با کمک قراردادهای هوشمند انجام می‌شود.

برخی از صرافی‌ها که به‌عنوان بازارسازان خودکار (AMM) شناخته می‌شوند، از استخرهای نقدینگی برای تسهیل تجارت بدون نیاز مستقیم به طرف مقابل ، برای مطابقت با معامله شما استفاده می‌کنند. یونی سواپ و پنکیک سواپ دو نمونه از شناخته‌شده‌ترین صرافی های غیرمتمرکز هستند. از آنجایی که صرافی‌های غیرمتمرکز به کار نگهداری و مدیریت کمتری نیاز دارند، معمولاً کارمزد معاملاتی کمتری نسبت به صرافی‌های متمرکز دارند.

همچنین ممکن است از فناوری بلاک چین برای صدور و اجازه مالکیت طیف وسیعی از ابزارهای مالی متعارف استفاده شود. این برنامه‌ها به روشی غیرمتمرکز کار می‌کنند که نیاز به شخص ثالث را از بین می برند و نقاط شکست را حذف می‌کنند. به عنوان مثال، پلتفرم‌های صدور توکن امنیتی ممکن است ابزارها و منابعی را در اختیار ناشران قرار دهند تا اوراق بهادار توکن‌شده را روی بلاک چین با پارامترهای قابل تنظیم راه‌اندازی کنند.

پروژه‌های دیگر ممکن است امکان ایجاد مشتقات، دارایی‌های مصنوعی، بازارهای پیش‌بینی غیرمتمرکز و بسیاری موارد دیگر را فراهم کنند.

بهینه سازی بازده

برنامه های غیرمتمرکز دیفای را می توان برای خودکارکردن و بهینه سازی سود به دست آمده از سهام، استخرهای پاداش و سایر محصولات سودآور استفاده کرد. ممکن است گاهی اوقات درباره بهینه سازی سود بشنوید که به آن کشاورزی بازده گفته می شود.

برای مثال، ممکن است از استخراج بیت کوین، واگذاری BNB یا ارائه نقدینگی، جوایزی منظم دریافت کنید. یک قرارداد هوشمند می‌تواند پاداش‌های شما را بگیرد، دارایی زیربنایی بیشتری بخرد و دوباره آن را سرمایه‌گذاری کند. این فرآیند علاقه شما را تشدید می کند و اغلب به طور قابل توجهی بازده شما را افزایش می دهد.

البته می توانید این کار را به صورت دستی انجام دهید. با این حال، استفاده از قرارداد هوشمند باعث صرفه جویی در زمان و بهینه سازی سود می شود. وجوه شما معمولاً با سایر کاربران تجمیع می شود، به این معنی که هزینه های گاز بین همه اعضای قرارداد هوشمند بهینه سازی بازده تقسیم می شود.

نقش قراردادهای هوشمند در DeFi

بیشتر کاربردهای موجود و بالقوه امورمالی غیرمتمرکز شامل ایجاد و اجرای قراردادهای هوشمند است. در حالی که یک قرارداد معمولی از اصطلاحات حقوقی برای تعیین شرایط رابطه بین اشخاصی که وارد قرارداد می شوند استفاده می کند، یک قرارداد هوشمند از کد رایانه ای استفاده می کند.

از آنجایی که شرایط آنها در کد رایانه ای نوشته شده است، قراردادهای هوشمند توانایی منحصر به فردی برای اجرای آن شرایط به صورت خودکار دارند. این امر اجرای قابل اعتماد و اتوماسیون بسیاری از فرآیندهای تجاری را که در حال حاضر نیاز به نظارت دستی دارند را امکان پذیر می کند.

استفاده از قراردادهای هوشمند سریع‌تر و آسان‌تر است و خطر را برای هر دو طرف کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، قراردادهای هوشمند انواع جدیدی از ریسک ها را نیز معرفی می کنند. از آنجایی که کدهای رایانه ای مستعد ابتلا به اشکالات و آسیب پذیر هستند، ارزش و اطلاعات محرمانه قفل شده در قراردادهای هوشمند در معرض خطر هستند.

چالش های DeFi چیست؟

عملکرد ضعیف: بلاک چین‌ها ذاتاً کندتر از همتایان متمرکز خود هستند و بر برنامه‌های ساخته شده بر روی آن‌ها تأثیر می‌گذارند. توسعه دهندگان برنامه های DeFi باید این محدودیت ها را در نظر بگیرند و محصولات خود را بر این اساس بهینه کنند.

خطر بالای خطای کاربر: برنامه های دیفای مسئولیت را از واسطه ها به کاربر منتقل می کنند. این می تواند یک جنبه منفی برای بسیاری از افراد باشد. طراحی محصولاتی که خطر خطای کاربر را به حداقل می‌رسانند بخصوص زمانی که محصولات در بستر بلاک چین‌های تغییرناپذیر مستقر می‌شوند، چالشی سخت است.

تجربه کاربری بد: در حال حاضر، استفاده از برنامه های دیفای نیاز به تلاش بیشتری از جانب کاربر دارد. برای اینکه برنامه‌های DeFi عنصر اصلی سیستم مالی جهانی باشند، باید مزیت ملموسی را ارائه کنند که کاربران را تشویق کند تا از سیستم سنتی خارج شوند.

اکوسیستم بهم ریخته: یافتن مناسب ترین برنامه برای یک مورد خاص می تواند کار سختی باشد و کاربران باید توانایی پیدا کردن بهترین انتخاب ها را داشته باشند. چالش تنها ساختن برنامه‌ها نیست، بلکه فکر کردن در مورد اینکه چگونه در اکوسیستم گسترده‌تر DeFi قرار می‌گیرند.

خطرات DeFi چیست؟

در حالی که دنیای DeFi می تواند APY (درصد سود سالانه) جذابی ارائه دهد، اما بدون خطر نیست. حتی با این که آنها غیرمتمرکز هستند، شما اساساً خدمات مالی دریافت می کنید و برخی از خطرات آشنا وجود دارند:

1. ریسک طرف مقابل: اگر در وام‌های رمزارزی یا هر نوع وام دیگری شرکت می‌کنید، در معرض خطر عدم بازپرداخت بدهی طرف مقابل هستید.

2. ریسک نظارتی: تشخیص قانونی بودن برخی از خدمات و پروژه‌ها ممکن است دشوار باشد. اگر در یک قرارداد هوشمند سرمایه گذاری کرده اید که متعاقباً به دلیل مشکلات نظارتی بسته می شود، سرمایه شما ممکن است در خطر باشد.

3. ریسک رمز ارز: دارایی‌هایی که در اختیار دارید سطوح ریسک متفاوتی دارند که تحت تأثیر نقدینگی، قابل اعتماد بودن، امنیت قرارداد هوشمند توکن ها قرار دارد و به پروژه و تیم پشت آن مرتبط است. از آنجایی که DeFi دارای توکن‌های زیادی با ارزش بازار پایین است، ریسک رمز ارز می‌تواند به ویژه بالا باشد.

4. خطر نرم‌افزار: آسیب‌پذیری‌های کد می‌توانند امنیت قراردادهای هوشمندی را که روی آنها سرمایه‌گذاری کرده‌اید تضعیف کند. کیف پول شما نیز ممکن است به دلیل اتصال به برنامه های غیرمتمرکز دیفای و دادن مجوزهای خاص به آن‌ها به خطر بیفتد.

5. زیان دائمی: اگر در استخرهای نقدینگی سرمایه گذاری می کنید، واگرایی ها از نسبت قیمتی که وارد استخر کرده اید باعث می شود در صورت برداشت، برخی از توکن های سپرده شده در استخر را از دست بدهید.

پیدا کردن پروژه های DeFi

ارز اتریوم از دیرباز خانه سنتی DeFi (دیفای) بوده است. با این حال، در حال حاضر  بلاک چین های زیادی برای انتخاب اکوسیستم های DeFi سالم وجود دارد. تقریباً هر شبکه ای با قابلیت قرارداد هوشمند می تواند میزبان برنامه های غیرمتمرکز دیفای باشد. زنجیره هوشمند بایننس در کنار Fantom، Solana، Polkadot و Avalanche یک انتخاب محبوب است.

یافتن پروژه‌ها و پروتکل‌های DeFi نیاز به تحقیق دارد.انجمن های آنلاین، پیام رسان ها و وب سایت ها می توانند به شما در یادگیری فرصت های جدید کمک کنند. با این حال، شما باید نسبت به هر اطلاعاتی که پیدا می کنید بسیار هوشیار باشید. همیشه محتاط باشید و ایمنی هر پروژه ای را که می خوانید یا می شنوید بررسی کنید.

موارد مورد نیاز برای دسترسی به پروژه های DeFi

برای اتصال به برنامه های متمرکز دیفای، به موارد زیر نیاز دارید:

1. یک کیف پول سازگار: کیف پول های تحت وب مانند MetaMask یا کیف پول موبایلی مانند Trust Wallet این کار را انجام می دهد. کیف پول نگهدارنده (کیف پولی که در آن صاحب کلیدهای خصوصی نیستید) کمتر به شما امکان می دهد به برنامه های غیر متمرکز متصل شوید.

2. رمز ارز: ممکن است به ترکیبی از دارایی ها نیاز داشته باشید. برای مثال، استفاده از هر برنامه DApp در زنجیره هوشمند بایننس، بایننس را ملزم به پرداخت هزینه‌های گاز شما می‌کند.اتریوم به اتر (ETH) نیاز دارد. اگر می‌خواهید با استخرهای نقدینگی شروع کنید و به صورت دستی سهام بخرید، به یک جفت ارز با ارزش پولی مساوی نیاز دارید.

در ابتدایی ترین حالت، این تنها چیزی است که به آن نیاز دارید. اگر خودتان احساس راحتی نمی‌کنید، می‌توانید از طریق یک نهاد متمرکز به برخی از خدمات DeFi دسترسی داشته باشید. این مورد را در بخش بعدی در مورد امور مالی متمرکز (CeFi) پوشش خواهیم داد.

تفاوت دیفای و سیستم مالی سنتی

مسلماً مهم ترین تفاوت بین دیفای و امور مالی سنتی، دسترسی است. هر فردی می‌تواند یک کیف پول بسازد و تا زمانی که مقداری ارز دیجیتال داشته باشد، از خدمات دیفای استفاده کند. نیازی به ثبت نام یا تایید هویت نیست. برای دسترسی به خدمات مالی سنتی باید احراز هویت انجام شود، فرم هایی باید تکمیل شود و سایر شرایط رعایت شود. این تفاوت اساسی باعث می شود که دیفای برای افراد بدون بانک قابل دسترسی باشد و امور مالی را بهبود بخشد.

دیفای همچنین خدمات مالی ارائه می دهد که در قلمرو سنتی در دسترس نیستند. با لایه‌بندی سرویس‌های مختلف دیفای (گاهی اوقات به عنوان لگوهای DeFi شناخته می‌شوند)، می‌توان محصولات جدیدی را ایجاد کرد که از چندین پلتفرم استفاده می‌کنند. این انعطاف‌پذیری به محصولات نوآورانه اجازه می‌دهد که هر کسی بتواند برای آن استراتژی توسعه دهد.

تفاوت دیفای با امورمالی متمرکز (CeFi)

در دنیای ارزهای دیجیتال، همه خدمات مالی غیرمتمرکز نیستند. به عنوان مثال، سرمایه گذاری از طریق یک صرافی متمرکز مانند بایننس اغلب شما را ملزم می کند که نگهبانی توکن های خود را رها کنید. در این مورد، باید به نهاد متمرکزی که با وجوه شما سر و کار دارد اعتماد کنید.

اکثر خدمات ارائه شده یکسان خواهد بود و این خدمات احتمالاً از طریق همان پلتفرم های DeFi انجام می شوند که کاربر می تواند مستقیماً به آنها دسترسی داشته باشد. با این حال، CeFi ماهیت اغلب پیچیده در مدیریت سرمایه گذاری های DeFi را از بین می برد. همچنین ممکن است ضمانت های بیشتری برای سپرده های خود داشته باشید.

CeFi نه بدتر و نه بهتر از DeFi است. مناسب بودن آن به خواسته ها و نیازهای شما بستگی دارد. در حالی که ممکن است برخی از کنترل‌ها را در CeFi قربانی کنید، اغلب ضمانت‌های قوی‌تری دریافت می‌کنید و مسئولیت رسیدگی به دارایی‌ها و اجرای تراکنش‌ها را بر عهده می‌گیرید.

تفاوت بین دیفای و بانکداری باز

بانکداری باز یک سیستم بانکی است که در آن به ارائه‌دهندگان خدمات مالی شخص ثالث از طریق APIها دسترسی ایمن به داده‌های مالی داده می‌شود. این امکان ایجاد شبکه ای از حساب ها و داده ها بین بانک ها و مؤسسات مالی غیربانکی را فراهم می کند. اساسا، این امکان را برای محصولات و خدمات جدید در سیستم مالی سنتی فراهم می کند.

با این حال، DeFi یک سیستم مالی کاملاً جدید را پیشنهاد می کند که مستقل از زیرساخت فعلی است. دیفای گاهی اوقات به عنوان امورمالی باز نیز شناخته می شود. به عنوان مثال، بانکداری باز می‌تواند مدیریت تمام ابزارهای مالی سنتی را در یک برنامه با ترسیم امن داده‌ها از چندین بانک و مؤسسه امکان پذیر کند. از سوی دیگر، تامین مالی غیرمتمرکز می‌تواند امکان مدیریت ابزارهای مالی کاملاً جدید و روش‌های جدید تعامل با آنها را فراهم کند.

سخن پایانی

تامین مالی غیرمتمرکز بر ایجاد خدمات مالی جدا از سیستم مالی و سیاسی سنتی متمرکز است. این امر باعث ایجاد یک سیستم مالی بازتر می شود و به طور بالقوه می تواند از سوابق سانسور، نظارت مالی و تبعیض در سراسر جهان جلوگیری کند. اگرچه یک ایده وسوسه انگیز است، اما همه چیز از تمرکززدایی سود نمی برد. یافتن موارد استفاده که برای ویژگی‌های بلاک چین مناسب‌تر هستند، در ایجاد مجموعه‌ای ارزشمند از محصولات مالی باز بسیار مهم است. در صورت موفقیت، DeFi می‌تواند قدرت را از سازمان‌های متمرکز بزرگ بگیرد و آن را در دستان جامعه منبع باز و افراد قرار دهد. این که آیا این یک سیستم مالی کارآمدتر ایجاد می کند یا خیر، زمانی که DeFi برای پذیرش توسط نهادهای اصلی آماده شد، تصمیم گیری خواهد شد.